Mata do jogi… Choć nie zawsze tak było, w dzisiejszej praktyce jest to rzecz absolutnie podstawowa. W zasadzie potrzebujesz tylko maty by rozpocząć swoją przygodę z jogą. Tak więc jeżeli jesteś joginką lub joginem z doświadczeniem i wiesz dużo na ten temat, dalszą część tekstu możesz sobie odpuścić. Jeżeli natomiast jesteś osobą początkującą, poniższy tekst przybliży ci temat wyboru maty do jogi i pomoże określić kryteria, według których znajdziesz swoją matę.
Dzięki stale rosnącej popularności jogi – szczególnie na zachodzie, powstaje coraz więcej jej form. Jedne zakładają wykorzystanie różnego rodzaju pomocy (takiej jak np. klocki i paski) ale chyba tylko jedna forma unika kontaktu z podłożem, a więc i matą (Aerial Joga).
Wraz z rozwojem dziedziny poszerzył się również wybór mat. Naprawdę jest w czym wybierać. Dobrze jednak wiedzieć, że nie zawsze tak było. Podobnie jak sama joga, mata również przeszła swoją ewolucję.
Przodkowie twojej maty
Z tego co wiemy wszystko zaczęło się od zwierzęcych skór. Po dziś dzień niektórzy ćwiczą jogę na owczych skórach (np. tradycyjnie Kundalini Joga). I jak to zwykle bywa, ma to swoje plusy i minusy. Niewątpliwym plusem są właściwości elektromagnetyczne i wpływ na ciało. Oczywistym minusem jest natomiast długość „maty”, jej pochodzenie (hej, to jak tam? Mięsa nie jemy, ale matę to ze zwierzęcia najlepiej?) i brak stabilności w wielu pozycjach. To nie wszystko, jest jeszcze waga, gabaryty (skórę trudniej zwinąć i nie wpływa to na nią zbyt dobrze) oraz czyszczenie.
Były też maty plecione z roślin i dla komfortu pokrywane materiałem. Naturalną konsekwencją stały się dywaniki. Pierwsze czarnobiałe zdjęcia indyjskich joginów przedstawiają ich praktykę właśnie na dywanach. I jeżeli nigdzie się nie wybierasz to polecam tą opcję. Jeżeli twoja praktyka nie wymaga nadzwyczajnej przyczepności i nie jest aerobowo intensywna (nie będziesz się bardzo pocić) to jest to na pewno jedna z bardziej komfortowych opcji.
Mata na start czy mata na dłużej?
Zainteresowanie jogą na zachodzie spowodowało gwałtowny rozwój również i w tej dziedzinie. Dzisiaj wybierając matę masz naprawdę duży wybór. I nie chodzi tylko o materiał. Jest również wiele innych cech maty, o których możesz zdecydować. Zanim jednak przejdziesz do tak szczegółowego rozezania, zadaj sobie pytanie po co tu jesteś. Jeżeli szukasz maty do jogi – takiej na start, po prostu by zacząć swoja przygodę – wcale nie musisz wiedzieć czym różni się PVC od TPE i dlaczego w większości wypadków różnica w cenie między jednym a drugim materiałem jest dwukrotnie wyższa. Dziś matę możesz kupić w dowolnym rozmiarze, z przeróżnych materiałów i dedykowaną konkretnemu stylowi jogi. Wybór jest naprawdę duży i wcale nie dziwi fakt, że osoby początkujące lub takie, które szukają maty na swoje pierwsze zajęcia gubią się w mnogości opcji.
Uniwersalna (?) mata na start
Od razu powiedzmy to sobie jasno – uniwersalna mata do jogi niestety nie istnieje. 😊 Zatem jeżeli nie masz jeszcze doświadczenia w praktyce, a potrzebujesz maty, nie komplikuj sobie zadania. Wybierz coś podstawowego i w przystępnej cenie. Twój kolejny wybór na pewno będzie bardziej świadomy. To tak jak z innymi dyscyplinami. Pamiętasz swoje pierwsze buty do biegania? Albo pierwszą rakietę? Może rower? Wraz z doświadczeniem będziesz wiedzieć dokładniej czego oczekujesz od swojej maty i jakie jej cechy są dla ciebie najważniejsze. Nie znaczy to koniecznie, że twoja pierwsza mata do jogi ma być zakupiona na chybił trafił.
Jest kilka cech, na które warto zwrócić uwagę:
Bezpieczeństwo
To w zasadzie najważniejsze kryterium, dotyczące zarówno początkujących, jak i zaawansowanych. Twoja mata nie może ślizgać się po podłożu. Ty też musisz mieć poczucie stabilności na macie, szczególnie w trudniejszych pozycjach. Bezpieczeństwo to również materiał, z którego mata jest wykonana. Unikaj nieprzyjemnego w dotyku i zapachu tworzywa niewiadomego pochodzenia. Sprawdź, czy mata ma atest (potwierdzenie, że materiał, z którego mata jest wykonana nie jest toksyczny). To już standard, ale nadal zdarzają się takie, które go nie mają.
Rozmiar
Rozmiar maty ma znaczenie i musi być dopasowany do twojego wzrostu. Nawet jeśli to mata tylko na początek, to dobrze byłoby żebyś się na niej zmieściła. Mata może być niewiele krótsza niż twój wzrost.
Cena
Przy założeniu, że wraz ze zdobytym doświadczeniem świadomie wybierzesz idealną matę dla siebie, ta pierwsza nie powinna być droga. Nie ma sensu wydawać większej sumy, kiedy tak naprawdę jeszcze nie wiesz o co chodzi i czego szukasz. Wydaj tyle ile musisz na swoja pierwszą matę, naucz się na niej podstaw i dowiedz się jakimi kryteriami będziesz kierować się przy zakupie tej właściwej. W większości wypadków, twój pierwszy zakup nie powinien przekroczyć 80 zł. Unikaj jednak tych absolutnie najtańszych mat (dostępne już w cenach 25 – 35 zł). Zaoszczędzisz raptem parę złotówek, a możesz się rozczarować albo co gorsza, zniechęcić do praktyki.
To podejście ma jeszcze jedną zaletę. Nawet jeśli trafisz z wyborem swojej pierwszej maty (będzie idealna dla ciebie), dowiesz się o tym dopiero kiedy porównasz ją z inną matą. Inaczej mówiąc, nigdy nie dowiesz się co masz, dopóki nie porównasz tego z czymś innym i tym samym nie będziesz w stanie tego docenić.
Karimata to nie to samo co mata do jogi.
I ostatnia rzecz. Wybacz, ale musiałem o tym wspomnieć. Od czasu do czasu zdarza mi się witać na zajęciach osobę z karimatą pod pachą. Chęci są dobre i chwała im za to, ale to nieporozumienie. Karimata służy do spania w warunkach polowych – jej zadaniem jest zwiększyć komfort i izolować termicznie. Dlatego często jedna strona pokryta jest folią aluminiową. Nie ma tu mowy o stabilności czy jakichkolwiek innych cechach, które mogłyby pomóc w praktyce. Wiem, że wiesz, ale uwierz – niektórym przyda się ta informacja.
A więc mata na dłużej?
Zapewne twoja praktyka jogi zdążyła już zadomowić się na dobre i stała lub staje się nieodłączną częścią twojego życia. Masz zatem już jakieś doświadczenie i potrzebujesz tylko kilku wskazówek by podjąć swoją ostateczną decyzję. Może być też tak, że postanowiłaś od razu zacząć od konkretnej maty bazując na doświadczeniach innych. Zatem do rzeczy, bo masz w czym wybierać.
Żeby ułatwić ci zadanie przedstawiam kilka poniższych kryteriów, które mam nadzieję, pomogą ci wybrać właściwą matę. Oto one:
Rozmiar
Niezależnie od tego czy to pierwsza mata, czy kolejna – rozmiar pozostaje równie ważny. Musisz się na niej mieścić. Stopy i łydki w ostateczności mogą wystawać, ale reszta musi być na macie. Co ciekawe, oprócz standardowych przedziałów rozmiarowych, na zamówienie dostępne są również dłuższe maty (200 cm i więcej). W sklepach internetowych znajdziesz również maty w rozmiarach przewidzianych dla dzieci.
Materiał
Kryje w sobie kilka bardzo istotnych parametrów twojej przyszłej maty. Są to przede wszystkim:
– Stabilność – nic chyba tak nie utrudnia praktyki, jak radośnie poruszająca się pod tobą mata, która żywo reaguje na każdy twój ruch. Twoja mata musi być stabilna. Kropka. Jednym z najważniejszych jej zadań jest dać Ci pewność i równowagę podczas praktyki. Niech zatem będzie antypoślizgowa i przylega do powierzchni, na której ją rozłożysz.
– Czyszczenie – to również ważny aspekt. Jeżeli mata ma posłużyć ci dłużej, a twoje praktyki są regularne i intensywne, musisz o nią zadbać. Będzie trzeba ją wyczyścić od czasu do czasu. Materiały charakteryzują się różną podatnością na zabrudzenia i różnymi sposobami czyszczenia. I między innymi z czyszczeniem wiąże się jeszcze jeden ważny parametr.
– Trwałość – To materiał decyduje o trwałości twojej maty. Dla przykładu maty kauczukowe są zdecydowanie trwalsze od mat PVC (te po jakimś czasie gubią fakturę – wykruszają się). Trwałość jak nietrudno się domyślić znajduje bezpośrednie odzwierciedlenie w cenie.
Poświęć zatem kilka chwil na to by zapoznać się z tym, co rynek może ci zaoferować i jakie są plusy i minusy poszczególnych materiałów.
Z czego jest twoja mata do jogi?
PVC
Polichlorek winylu. Do niedawna najbardziej popularny materiał na maty. Charakteryzuje się bardzo wysoką łatwością czyszczenia (można nawet prać w pralce w temp. 30 stopni) i niską ceną. Sam materiał jest całkowicie syntetyczny i nie jest biodegradowalny. Jeżeli zdecydujesz się na tą opcję, najlepiej sprawdź, czy twoja przyszła mata została sprawdzona pod kątem obecności toksycznych substancji. Maty znanych jogowych producentów posiadają certyfikat Oeko-Tex Standard 100. Jeśli masz taką możliwość, dobrze jest sprawdzić przyczepność maty, bo pomimo użycia tego samego materiału maty potrafią się bardzo różnić pod tym względem między sobą.
TPE
Elastomerowa pianka termoplastyczna – to coraz bardziej popularny materiał, cechujący się wysoką trwałością. Maty z TPE nie tracą kształtu i co ważne, są przyjazne dla środowiska (nadają się do recyklingu). Dają dużą stabilność i są wysoce antypoślizgowe. Jest to dobra alternatywa pomiędzy PVC i kauczukiem – trwalsza od PVC i lżejsza od kauczuku. Przekłada się to również na cenę, ale w tym wypadku zdecydowanie warto (mata jest średnio o połowę droższa od podstawowej z PVC). Drobnym mankamentem jest czyszczenie – matę z TPE czyścimy / pierzemy tylko ręcznie w temperaturze do 40 stopni.
Kauczuk
To zdecydowanie wyższa półka. Maty z naturalnego kauczuku są całkowicie biodegradowalne, bardzo trwałe – w wielu wypadkach dobra kauczukowa mata posłuży ci na lata praktyki. Są to też maty dające największą przyczepność i antypoślizgowość. To na pewno dobry wybór dla osób, które intensywnie się pocą podczas praktyki.
Wszystko to znajduje oczywiście odzwierciedlenie w cenie maty. Na szczęście za podstawowe warianty zapłacisz niewiele ponad 160 zł. Najdroższe maty wykonane z naturalnego kauczuku kosztują nawet ponad 600 zł. Jeżeli zdecydujesz się na taki zakup sprawdź skąd pochodzi kauczuk, który posłużył do wykonania twojej maty. Będąc eko nie chcesz dowiedzieć się, że twoja praktyka jogi przyczynia się do wycinania zagrożonych lasów Amazonii 😉
Szukając mankamentów tego zakupu, na pewno należy wymienić początkowy zapach, wagę maty oraz sposób jej czyszczenia.
Zapach jest naturalnym zapachem kauczuku i na początku osobom wrażliwym może przeszkadzać – tutaj bez obaw, po tygodniu lub dwóch ulotni się prawie całkowicie. Waga – jeżeli szukamy grubszej, bardziej komfortowej maty to waga będzie większa (nawet ponad 4 kg przy grubości 8mm), ale w ofercie sklepów internetowych są cieńsze maty wykonane również z kauczuku (4mm, waga ok. 1,6 kg, / 1,5 mm waga ok 0,9 kg). Czyszczenie mat kauczukowych natomiast należy do tych najbardziej wymagających: mat kauczukowych nie wolno prać, a czyści się je specjalnym sprayem lub roztworem wody i octu jabłkowego (50/50, roztwór możesz wykonać sama).
Korek
Tutaj należy uczciwie nadmienić, że nie miałem doświadczenia praktyki na takiej macie. Z opinii innych wiem, że maty z korka występują w połączeniu z drugim materiałem, np. kauczukiem lub gumą (guma też może być naturalna). Korek cechuje się właściwościami antybakteryjnymi i nie sprzyja powstawaniu nieprzyjemnych zapachów. Faktura materiału daje poczucie przyczepności i atypoślizgowości – trudno jednak powiedzieć, jak się zachowuje w kontakcie z wilgocią. Sam jestem ciekaw, jak sprawdza się taka mata. Póki co wiesz, że taka opcja jest również dostępna. Ceny wahają się od 120 zł do nawet 350 zł. Podobno można czyścić ją na mokro, ale nie wiem, jak jest z trwałością takiej maty. Na pewno jest bardzo eko i to duża zaleta. W przyszłości chętnie spróbuję.
Bawełna
Tak, są również maty wykonane z naturalnej, bardzo wytrzymałej bawełny. Taka mata sprawdzi się na zajęciach Hot Jogi i Bikram Jogi i najlepiej będzie działąć po położeniu jej na innej macie. Praktyka na samej bawełnianej macie jest raczej niewskazana (brak przyczepności do podłożai rozciągliwość materiału). To raczej ciekawostka i dodatkowy gadżet niż samodzielna propozycja.
Jeżeli nie masz jeszcze dość, to w ofercie są jeszcze materiały mieszane:
Naturalny kauczuk i mikrofibra
To mata ze specjalnym przeznaczeniem, dedykowana osobom praktykującym Bikram i Hot Jogę. Kauczuk zapewnia stabilizację, a mikrofibra chłonność ręcznika. Czym wilgotniej, tym mata staje się bardziej stabilna i przyczepna. Dlatego na początku dobrze jest zwilżyć lekko matę, by od początku praktyki nabrała swoich właściwości. Przyznaję, że w tej materii nie mam doświadczenia, więc wiele więcej nie jestem w stanie ci podpowiedzieć. Podobno takie maty można prać w pralce. W przeciwieństwie do poprzedniczki to już pełnoprawna propozycja do zajęć w wyższych temperaturach.
Naturalny kauczuk i PU
Naturalny kauczuk i poliuretan to w zasadzie dwa w jednym. Zasadnicza część maty wykonana jest z kauczuku, który pokryty jest warstwą poliuretanu. Co ciekawe, możesz ćwiczyć na obu stronach maty. Dzięki temu niezależnie od warunków (nawet przy większej wilgotności, lub kiedy bardziej się pocisz) zachowasz wysoką stabilność i komfort ćwiczeń. Niestety czyszczenie jej należy do bardziej wymagających: czyścimy ja wilgotną szmatką z wodą i mydłem, jeżeli mydła jest zbyt dużo mogą zostać plamy. Matę należy zrolować dopiero po osuszeniu. Dostępne są też droższe wersje tego typu maty z dodatkiem węgla. Część kauczukowa z dodatkiem węgla znajduje się w środku maty – i dzięki swojej konstrukcji mata potrafi wchłonąć wiele wilgoci i zachować wysoką stabilność, a przy tym nie pachnieć tak bardzo kauczukowo.
Na rynek wchodzą również maty z zastosowaniem włókien roślinnych w połączeniu z syntetykami. Póki co jednak nie są zbyt popularne, przynajmniej u nas. Z pewnością będzie się to zmieniać z czasem. Póki co lepiej chyba zainwestować w którąś z powyższych opcji.
Ok, wiesz już zdecydowanie więcej niż niejeden regularnie praktykujący jogę. Co jeszcze powinnaś wiedzieć? Tak, jak gruba powinna być twoja mata. Okazuje się, że grubsza niekoniecznie znaczy lepsza. Tutaj znowu wybierasz: Czy zdecydować się na grubszą i bardziej komfortową matę? Czy może poświęcić kilka milimetrów na rzecz większej mobilności?
Grubość maty
Fakt, decyduje o twoim komforcie podczas praktyki. Im więcej mm tym większy komfort, ale również bezpieczeństwo w przypadku niektórych pozycji. Ma to szczególne znaczenie, gdy w praktyce pojawiają się bardziej skomplikowane asany, przenoszące cały ciężar ciała np. na barki i kark lub na kolana. Z drugiej strony, jeżeli mata będzie bardzo gruba, ale z miękkiego tworzywa (np. PVC) to będziesz się w nią zapadać, co niekoniecznie będzie komfortowe. Co więcej w niektórych pozycjach możesz czuć się wręcz niestabilnie.
Gruba mata zatem nie zawsze musi być dobrym rozwiązaniem. Równie ważne jest, gdzie będziesz swojej maty używać. Jeśli planujesz uczęszczać na zajęcia i będziesz ją nosić ze sobą, zbyt ciężka i gruba mata może stać się niepotrzebnym kłopotem. Jeśli matę przeznaczysz do użytku „stacjonarnego” w domu, nie musisz się tym przejmować.
Dla przykładu dla mnie priorytetowa jest stabilność i mobilność oraz trwałość – wybieram zatem maty raczej twarde i lekkie, o grubości nie więcej niż 4 mm.
Wracając do rzeczy, pozostaje zdecydować, ile chcesz przeznaczyć na swoja matę.
Cena
Rozpiętość cenowa jest naprawdę duża. Na szczęście szeroki wybór to w tym wypadku bardzo duży atut. Znasz podstawowe parametry, masz rozeznanie w materiałach i wiesz czego można się po nich spodziewać. Wystarczy teraz, że wybierzesz kilka najważniejszych atrybutów twojej maty, albo nawet jeden przewodni – np. ma być eko, albo musisz zamknąć się w cenie 130 zł.
Wybór będzie znacznie prostszy, bo wiesz co dostaniesz za swoje pieniądze i ewentualnie co jesteś w stanie poświęcić w zamian za to, na czym najbardziej ci zależy.
Nie istnieje jedna, uniwersalna mata dla wszystkich, to już wiesz. Wybierz zatem taką, która najlepiej spełni Twoje oczekiwania. Udanych i przemyślanych zakupów. I do zobaczenia na jodze.
Sat Nam.
